Tien jaar na de introductie van het huidige zorgstelsel, staan de hoofdrolspelers lijnrecht tegenover elkaar. De oogst volgens critici: oplopende kosten, bureaucratie, wantrouwen en gedemotiveerde professionals. Of loopt het zo’n vaart niet en is het gewoon nog ‘werk in uitvoering’? Zit er nog muziek in de zorg of zijn we bezig met de laatste akkoorden?
Een kenmerk van grote geesten is dat ze zich niets aantrekken van de werkelijkheid zoals die is, maar hun eigen werkelijkheid scheppen. Zo werd Aletta Jacobs (1854-1929) de eerste vrouwelijke arts, dwars tegen de heersende regels in. Haar pleidooi voor menselijke waarden klinkt anno 2015 onverwacht actueel. Tijd voor nieuw revolutionair elan.
Als bestuursvoorzitter van een academisch ziekenhuis draait Marcel Levi dagelijks mee in het systeem van de gezondheidszorg. Dat vereist nogal wat evenwichtskunst, want het valt niet mee de patiënt in het oog te houden in een bureaucratische gezondheidszorg die verdacht veel wegheeft van de Sovjet-Unie in de hoogtijdagen van het communisme. ‘Het systeem is krankzinnig complex en daardoor bijna onhoudbaar.’
‘Gezondheidszorg hoort te draaien om mensen. Maar in de praktijk draait het meestal om geld. De marktwerking in de gezondheidszorg heeft haar beloften niet waargemaakt’, zegt Evelien Tonkens, hoogleraar Burgerschap en Humanisering van de Publieke Sector aan de Universiteit voor Humanistiek. ‘We moeten nu nadenken over alternatieven.’
Er moet heel wat gebeuren willen huisartsen de kont tegen de krib gooien. Dat 500 huisartsen in heel Nederland nu geweigerd hebben een contract met zorgverzekeraar VGZ te sluiten, is dan ook een teken aan de wand. Er is echt een grens overschreden, zegt Patrick Albert, woordvoerder van het Limburgse artsenverzet. ‘Het gaat hier om fundamentele principes.’
De motivatie van menig arts is ‘mensen helpen’. Maar in de praktijk is daar soms weinig van te merken. Patiënten en familie worden vermalen tussen de raderen van het systeem, zoals Ernst Daniël Smid merkte. Woede over de behandeling van zijn vrouw leidde tot de oprichting van de stichting Pijn bij Kanker.