Waar we in de westerse wereld bekwaam zijn geraakt in het vaccineren voor de influenza (wereldwijd jaarlijks 3 tot 5 miljoen ernstige zieken en 290.000 tot 650.000 doden), waar we chronische zieken middels medicijnen meer toekomst kunnen bieden dan vijftig jaar geleden en kwetsbare ouderen een feit zijn, is de keerzijde dat deze groepen weerloos zijn ten opzichte van COVID-19. Een onvoorstelbare werkelijkheid. De wereld wordt overvallen door de snelheid en de heftigheid waarmee dit virus om zich heen graait. Intensive Cares zijn overvraagd. De angstmeter staat op elf.
Professor in de Biologie Benjamin Neuman van de Texas A&M Universiteit in Texarkana legt uit wat we nu weten over het virus. Coronavirussen behoren tot een grote groep die allerlei dieren infecteren, van pauwen tot walvissen tot vleermuizen. De paddestoel-achtige uitsteeksels op het oppervlak omgeven het virus, als een corona, vandaar. Ze veroorzaken zowel pulmonale als gastro-intestinale infecties. COVID-19 start in de longen en vernielt daarnaast het immuunsysteem. Het is sterk verwant aan het dodelijke duo SARS-CoV en MERS-CoV. Het virus heeft een voorliefde voor de cellen die het ACE2 eiwit aan hun buitenkant dragen en die onder normale omstandigheden een rol spelen in de bloeddruk regulatie. Eenmaal aangehaakt aan de cel, spuugt het zijn genetisch materiaal naar binnen om de ongeveer 30 verschillende onderdelen te produceren die het nodig heeft om nieuwe virussen te bouwen – de reactie van het immuunsysteem vergelijkt Neuman met die van de “verschroeide aarde” en dit draagt bij aan het probleem. De dokter op de Intensive Care heeft dus de moeilijke taak het lichaam van zuurstof te voorzien terwijl de long zich repareert. Doordat het ACE2 cellen aanvalt, is dit zo dodelijk voor mensen waar de bloeddruk regulatie al verstoord is. In vergelijking met influenza – normaal zouden de hulptroepen al verschijnen bij de infectie van een paar cellen, maar juist die hulpkreten (interferon) bereiken het immuunsysteem niet omdat COVID-19 dat proces verstoort. Ook worden andere anti-virale protectiemechanismen geblokkeerd. Dat draagt bij aan de lange incubatietijd terwijl het destructie en verderf zaait. In vergelijking met de H1N1 pandemie van 2009, is COVID-19 ongeveer tien keer zo dodelijk. Hoe het virus zich over de seizoenen gaat gedragen is nog een grote onbekende. De VPRO produceerde recent de documentaire Virus van Morgen (Tegenlicht) waarin Marion Koopmans en Ron Fouchier helder uiteenzetten hoe virussen ons leven zuur maken, een aanrader.
“A virus is not just DNA; a virus is also packaged up, covered over with a series of proteins in a nice, elegant, well-compacted form” Francis Collins
De gevolgen van COVID-19 zullen echter veel groter worden; verlies van inkomsten en investeringen zullen een economische crisis veroorzaken die waarschijnlijk dieper en langer is dan die van 2008-2009. Hypotheken zullen niet allemaal meer kunnen worden afgelost en de bouwsector zal verlies draaien. De komende jaren zullen de kosten voor de gezondheidszorg stijgen, alvorens ze weer normaliseren. Werkeloosheid en faillisementen gaan onder andere zorgen voor meer psychiatrische klachten, hogere aantallen zelfmoorden en drugs gebruik zal stijgen – problemen die we in de vorige economische crisis al zagen. Ook dit zal op het bord terecht komen van de gezondheidszorg. De angst en paniek leidt tot bizarre taferelen – in Australië gingen drie dikke dames op de vuist over een pak toiletpapier; waarschijnlijk de meeste beweging die ze in jaren hadden genoten, maar het is tekenend voor de sociale spanningen. Beschaving is kennelijk zo dun als een WC papiertje. Wel of geen mondkapje, steeds je handen wassen, afstand houden – de maatschappij heeft een litteken gekregen.
“De Covid-19-epidemie kan ons veel leren over onszelf en onze beschaving. Het herinnert ons in de eerste plaats aan de diepe menselijke kwetsbaarheid in een wereld die er alles aan heeft gedaan om het te vergeten. Onze levensstijl en ons hele economische systeem zijn gebaseerd op een vorm van overdaad, almacht, die volgt op het vergeten van onze lichamelijkheid. Dit is niet alleen het feit dat we een lichaam hebben en sterfelijk zijn, maar het betekent ook rekening houden met de materialiteit van ons bestaan en onze afhankelijkheid van de biologische, ecologische en sociale omstandigheden van ons bestaan: gezondheid is de voorwaarde van onze vrijheid.” – filosoof Corine Pelluchon, 23 maart ’20 in Le Monde
De overheden zullen weinig andere middelen ter beschikking hebben, dan de centrale banken vragen meer geld te creeren, met als gevolg dat inflatie toeneemt en de koopkracht afneemt. De belastingdruk zal stijgen om het hele circus draaiend te houden. Kosten voor bijvoorbeeld politie zullen toenemen omdat ook de misdaad groeit in barre economische tijden. Hoe langer het economische verkeer wordt belemmerd, hoe dieper de crisis. Epidemioloog Bauke Koekkoek schrijft erover in Trouw: “een gezonde economie redt meer levens en levensjaren dan een virus kan nemen. Andere levens en jaren: van kinderen, jongeren en volwassenen. Maar zeker ook van ouderen, mensen met een chronische ziekte of handicap, mensen met weinig geld of beperkte sociale steun. Wie geen werk heeft, is armer. Wie arm is leeft korter, heeft een slechtere gezondheid en maakt meer gebruik van zorg en andere voorzieningen.” Wereldwijd kan gerust gerekend worden op het verlies van biljoenen aan welvaart (kijkwijzer: Tegenlicht – Corona Crash) wat COVID-19 veroorzaakt, zeker als alle secundaire verliezen worden meegerekend. Persoonlijk ben ik van mening dat met name de kwakkelende Amerikaanse economie en gepolariseerde Amerikaanse samenleving, zeer barre tijden tegemoet gaat. Het zou de machtsverhoudingen wel eens akelig op scherp kunnen zetten.
“Viruses don’t change when crossing political borders, so we can expect this one to continue behaving as it did in China. Nothing any government can do will effectively stop its spread.” Michael Osterholm
De overheden en centrale banken hebben nog wat noodmaatregelen op hun boog, maar in feite zijn dat doekjes voor het bloeden. Het uitdelen van geld (let wel, het is geen belastingverlaging, maar creatie van meer geld, wat verdere inflatie in de hand werkt), onder het mom van noodzakelijke steun voor COVID-19, is in feite helicoptergeld. Zwengelt de economie niet snel genoeg aan, dan kan het vaker uitgedeeld worden, als een soort Universeel Basis Inkomen – de socialistische natte droom. Anderzijds, en dat is reeds gaande, is het aankopen van aandelen in grote bedrijven door de centrale bank een feit. Het is zeer onwenselijk om op deze manier de belangen van bedrijven en overheid verstrengeld te zien worden, ter meerdere glorie van de banken. Niemand durft het hardop te zeggen, maar dergelijk corporatisme is eigenlijk fascisme light.
Als gevolg van de beperkende maatregelen, zullen vele restaurants voor altijd hun deuren sluiten en hetzelfde geldt voor reisbureau’s en hotels. Luchtvaartmaatschappijen balanceren op de rand van het bestaan. Investeringen in Schiphol gaan uitblijven, iets dat een welkome push aan de economie had kunnen geven. Er zijn dan ook legio redenen om de mensen die waarschijnlijk toch al COVID-19 positief zijn, maar jong en gezond, te laten werken, terwijl de mensen die risico lopen in quarantaine te houden. Dat is de mening van professor Michael Osterholm van het Center for Infectious Disease Research and Policy van de Universiteit van Minnesota. Collega professor Dr Pietro Vernazza is een Zwitserse infectioloog van het Kantonsspital te St Gallen hij zegt over COVID-19: “According to all current data, for the healthy general population of school and working age, a mild to moderate course of the Covid-19 disease can be expected. Senior citizens and persons with existing chronic diseases should be protected. The medical capacities should be optimally prepared.“
Beiden prijzen de inzet van de gezondheidszorgmedewerkers, maar spreken hun verbazing uit richting bijvoorbeeld de WHO (Osterholm) die veel te lang China “veilig” verklaarde, en de zin en onzin van quarantaine. De voormalige minister van gezondheid in Ethiopië, Tedros Adhanom Ghebreyesus, de eerste leider van de WHO zonder medische achtergrond, lijkt daar debet aan. Het is goed om een wereldwijde expert groep als de WHO te hebben, maar als politieke motieven belangrijker zijn dan wetenschappelijke medische feiten, dan is er een probleem. Ter volledigheid, Tedors was lid van het communistische Tigray People’s Liberation Front (TPLF) en alles wijst erop dat de toenmalige overheid vooral de Tigrinya (minder dan 10% van de bevolking) bevoordeelde, ten nadele van de Omoro en de Amharen (samen 65% van de bevolking). Human Rights Watch heeft nog steeds een appeltje te schillen met Tedros en de regering van Ethiopië over wandaden en moord op 500 burgers. Je kunt je afvragen of iemand met zo’n staat van dienst, nota bene mede in het zadel geholpen door de Bill and Melinda Gates Foundation (die man van Windows), zuivere motieven heeft. Gek genoeg is het diezelfde Bill Gates die al jaren waarschuwt voor een virale pandemie en in de laatste twintig jaar al 2,4 miljard dollar doneerde aan de WHO. Hij heeft zich uitgesproken voor een digitaal immunisatie paspoort. Op zich zijn daar valide argumenten voor.
“Unthinking respect for authority is the greatest enemy of truth.” Albert Einstein
Wat er nu in de ziekenhuizen plaatsvindt, gaat zich straks ook in de maatschappij afspelen. Hier, in Nieuw Zeeland, maak ik me daar zorgen over – alles is dicht, behalve de supermarkt, het ziekenhuis en het benzinestation. Huisartsen mogen van het overkoepelende orgaan nog maar circa 30% van de patiënten zien, waardoor er nu al gekort wordt op de salarissen van de semi-privaat opererende huisartsen – op sommige plaatsen wordt door de huisarts gewerkt zonder salaris en ook mijn salaris is gekrompen. De meest schokkende cijfers hier zijn dan ook de 100.000 aanvragen voor een uitkering op 1 april en dagelijks komen daar duizenden bij. En dat op een bevolking van vier en een half miljoen. De telefonische wachttijd bij de uitkeringsinstantie is nu tachtig minuten. Een lokale econoom, Shamubeel Equab, zegt hierover in de krant: “After the lockdown, New Zealand will be “quite different. […] We need to be ready for a big increase in the welfare system.” – men verwacht de werkeloosheid te zien stijgen van vier procent in December 2019 naar boven de tien procent. In de crisis van 2009 steeg het percentage naar een kleine zeven procent en wat de situatie nog beroerder maakt, is dat er een geplande minimum loonsverhoging is ingegaan per 1 april, van $17.70 naar $18.90. Voor veel ondernemers zal dan het Amerikaanse gezegde gelden: up shit creek without a paddle. Aangezien veel (kleinere) bedrijven nu nog overeind gebleven zijn middels een vier miljard dollar injectie, gaan ook die omver als de lockdown wordt verlengd.
“Een gewonnen levensjaar mag in normale tijden maximaal 80.000 euro zorggeld kosten, vinden we. Nu kost zo’n gewonnen jaar gerust tien miljoen euro samenlevingsgeld. Over een jaar nog eens vijf miljoen euro gedorven belastinggeld en op termijn zijn de sociale kosten niet eens uit te drukken. “ Bauke Koekkoek
Als de Kiwi lockdown wordt opgeheven, is de verwachting dat er een hausse aan “opgespaarde gewone medische” problematiek losbarst (en een economisch bloedbad). Vooralsnog gebeurt er op COVID-19 gebied weinig in Nieuw Zeeland. Maar ze weten, die twee patiënten worden er vier, acht, zestien…twaalfduizend. Nieuw Zeeland behoort daarnaast tot de meest obese bevolkingen met een hoog percentage diabetes – voornamelijk onder de Maori en de andere Pacific Islanders – die nu de dans lijken te ontspringen. Is COVID-19 tegen te houden met een lockdown, waarin je niet meer mag zwemmen, jagen, met je bootje varen, surfen, even bij de buren langs? Gaat dit nieuwe corona virus niet gewoon deel uitmaken van het scala aan andere corona virussen en andere ziekmakers? Mogelijk dat we over drie, vier jaar, naast de influenza cocktail, ook voor COVID-19 en COVID-21 vaccineren. De vraag die velen bezighoudt – komt het uit een biologisch Chinees lab of door de poep van een blinde vleermuis – is dan ineens niet meer zo relevant.
Nederland zit midden in de nachtmerrie. In de recente documentaire “levenslucht” en ook in de online nascholing van de LHV / NHG wordt goed duidelijk wat er aan de hand is.
Wat zeggen de cijfers van Nederland en Italië? Het RIVM: “Tot en met 4 april zijn er in Nederland in totaal 16627 COVID-19 patiënten gemeld aan het RIVM. Van alle gemelde patiënten is de helft 65 jaar of ouder. Tot nu toe zijn 6622 van de gemelde patiënten opgenomen in het ziekenhuis en 1651 overleden. De helft van de opgenomen patiënten is 70 jaar of ouder, bij de overleden patiënten was de helft 81 jaar of ouder.” Ergo, 10.000 patiënten zijn niet opgenomen in het ziekenhuis. Verderop in het rapport valt te lezen dat de kans op overlijden vooral wordt bepaald door een leeftijd hoger dan 60, cardiovasculaire aandoeningen, COPD, maligniteiten en diabetes. Het Italiaanse rapport vermeld dat de gemiddelde leeftijd bij overlijden 78 jaar is (gemiddelde voor Italië is 82,8 jaar) en dat slechts 1,7% van de overledenen geen bekende co-morbiditeit had; daarnaast wordt dementie gemeld als risicofactor om te overlijden als gevolg van COVID-19. Het lijkt morbide haarkloverij, maar de vraag is of je als patiënt gezien moet worden bij een positieve test, of bij ziekenhuisopname, of bij pneumonie. Statistisch gezien kan de demente heer van 80 overlijden aan COVID-19, en de 78 jarige dame met diabetes, COPD en atriumfibrilleren idem, alhoewel welbeschouwd het vooral familiedrama’s zijn, maar facts of life. Het zijn de jongere slachtoffers en de mensen die nooit wat mankeerden wat dit virus zo afschuwelijk maakt.
“We must, however, acknowledge, as it seems to me, that man with all his noble qualities… still bears in his bodily frame the indelible stamp of his lowly origin.” Charles Darwin
De mensheid zal immer te maken hebben met ziekmakende micro-organismen, met name die van pluimvee de overstap maken naar mens. Zuid-Oost Azië en met name China, is een broedplaats voor diverse griepgolven. SARS in 2002, H7N9 in 2012 en de Aziatische Griep van 1956 (die aan 1 tot 4 miljoen doden veroorzaakte) en nu COVID-19, vonden allen hun oorsprong aldaar. Het is immer makkelijk om met de vinger te wijzen, maar het lastige is dat wetenschappelijke feiten moeilijk weerlegbaar zijn. Het is niet verstandig om een compleet abatoir op marktjes midden in de stad te hebben, waar de meest exotische dieren, eenden, katten, slangen en vleermuizen in hokjes gepropt zitten tot ze worden gekeeld en in de pan verdwijnen. Parallel daaraan is de traditionele Chinese geneeskunde, die gemalen neushoorn, tijgerstaarten en schubdieren, de meest idiote krachten toeschrijft, wat tot bedreiging en uitsterven van allerlei diersoorten heeft geleid. Als we nou maar een ding zouden leren van dit hele corona verhaal, dan is het dat we die twee problemen met kracht veroordelen, en samen naar een oplossing gaan zoeken. Om maar een beetje cynisch af te sluiten: Hoe Lang is een Chinees met een kip onder zijn arm.
Huib Pieter Rutten, Huisarts, Heilvorser