We hebben het allemaal wel eens moeilijk. Vaak onaangekondigd, zoals ziekten, of een plots verlies. Misschien heb je een handicap en heb je wat emotionele steun nodig. In Nieuw Zeeland is daar een wet voor in het leven geroepen en zijn er talloze bedrijven die erop inspelen – je kunt een dier, meestal een hond, meenemen naar je therapie of in het vliegtuig voor je vliegangst. Je mag ook een vertrouwd iemand meenemen naar het moeilijke gesprek met je baas.
Toen Josh Thompson een gesprek met zijn baas inging, had hij dan ook een clown meegenomen, die het onstlaggesprek begeleidde met de tragiek van de circuskomiek. Allemaal helemaal volgens de wet. Dat zal lachen gieren brullen zijn geweest. De clown zou onder andere gezegd hebben: “wil je een zakdoek – ik heb er ongeveer duizend in mijn mouw!” en zat beestjes te vouwen van balonnen tijdens het ontslaggesprek.
Hoe ver dien je eigenlijk als overheid op te treden als het gaat om dit soort zaken in je wet te verankeren? Okay, het is wel heeeeel erg sociaal, maar je vraagt je af of ze in het parlement niet wat beters te doen hebben. Voordat een wet uiteindelijk in een wetboek belandt, en ook de handhaving daarvan, ben je een paar slordige miljoenen verder. Je kunt je daar wel of niet druk over maken, maar het is geld wat je bijvoorbeeld had uit kunnen geven aan research naar astma. Of naar een nieuwe therapie voor spinnenfobie, ook heel erg. Dat is dan weer aragnofobie, niet te verwarren met agorafobie, ook niet leuk. Clownfobie bestaat ook, dat is dan weer coulrofobie en lijkt me minder erg.
Ik moest aan die fobieen denken toen ik naar de schoolmusical van mijn kinderen zat te kijken. Er was natuurlijk een wolf in het verhaal, maar hij was vegetarier, zo beweerde hij. Er was een hetze ontketend tegen hem als persoon door een meisje met een rood kapje en haar oma. En door drie biggetjes, waarvan de huisjes waren gesloopd – onzin, het eerste varken was zo dik dat zijn huisje van stro stuk ging door een flinke scheet en het houten huisje van het tweede varken ging stuk omdat het dikke varken er tegenaan leunde. De wolf werd zwart gemaakt en de kinderen vonden dat dikke schetende varken hilarisch.
Nou heb ik geen oordeel over de wolf en of die nou wel of niet oma’s en varkentjes eet. Varkens zijn sowieso slimmer dan honden dus mogelijk een gat in de markt voor de knuffeltherapie voor je moeilijke gesprek met je baas, of met je therapie voor coulrofobie. Waar ik wel een oordeel over heb, is de verkwanseling van belastinggeld aan complete onzin. Wie het spreekwoord kent van de geit en de kool willen sparen, begrijpt waar de schoen wringt. De boer die een kool, een geit en een wolf over de rivier moet vervoeren zal zeven keer moeten varen.
Maar het leven is geen musical, wolven zijn geen vegetarier en geld kun je niet twee keer uitgeven. Zeven keer varen zeg, nou dat wordt een hele dure kool. Alles trachten te vangen in een allesomvattend raamwerk van wetten, en een ambtenarenapparaat betalen om toezicht te houden en misbruikers bestraffen, is nogal duur. Onbetaalbaar zelfs als het aantal wetten blijft toenemen. Het is heel voorstelbaar om binnen een sector – de bouwsector, de advocatuur, de horeca – zelf toezicht in te stellen. Niemand binnen een sector zit te wachten op rotte appels in de mand. De huidige constructie met controle van bovenaf is achterhaald – een gezonde vrije markt kan zichzelf controleren, reguleren en maatregelen opleggen aan schuinsmarcheerders en boemelaren. Maar dan moet je wel blijven nadenken over de consequenties van je handelen. En daar zijn we niet zo goed in.
Toen de eerste bewoners zich in Aotearoa (het land van de lange wolk, Maori voor Nieuw Zeeland) vestigden, liepen er gigantische struisvogels rond, de Moa. Ze bestaan niet meer, allemaal opgegeten, en zo zijn er nog honderden soorten verdwenen door de eerste kolonosatie. De meest recente herinnering aan de Moa is een fantastische brouwerij met dezelfde naam. Met de komst van de Europeanen, kwam de tweede extinctie op gang – pelsdieren en herten om op te jagen werden uitgezet en de lokale flora en fauna werd stukje bij beetje verder verwoest. Kikkers, insecten, vogels en vissen – het veld werd geruimd door indringers zonder natuurlijke vijanden.
Het doet denken aan Paaseiland, die vreemde rots midden in de oceaan met gigantische stenen hoofden. Pas toen de laatste boom werd omgehakt om constructies te bouwen om de gigantische rotsblokken te vervoeren en rechtop te zetten, begreep men de fout. En zo lijkt de westerse samenleving af te stevenen op haar eigen Paaseiland moment – we verkwanselen geld aan wetten voor knuffeldierwetgeving, terwijl het welzijn van consumptiedieren van generlei belang lijkt.
Bij de derde dinsdag in September werd aangekondigd kerken en moskeen te sparen voor extra uitgaven voor energie, maar scholen en ziekenhuizen gaan ongeveer het dubbele daarvoor betalen. De overheid spaart de kool – warme gebedshuizen, een beetje het knuffeldier voor je arme zieltje – maar vermoordt de geit, namelijk de zorg voor goede scholing en zieken. Ik heb er geen goed woord voor over. Zullen we de thermostaat in de scholen en ziekenhuizen eens naar 17 graden draaien en kijken hoe geweldig dat idee uitpakt. Het is een kwestie van prioriteiten lijkt me. Ik zie ineens heel helder voor me, hoe de opperhoofden van Paaseiland stonden te juichen hoe de laatste boom plat ging ter ere van de oprichting van hun stenen smoelwerk. Ik vraag me ineens af of er een Imperiumfobie bestaat – angst voor de overheid. Ik ben daar vast een lijder aan, ik vind die mensen die zo goed weten wat ze voor mij het beste is, een beetje eng. Maar zodra economische belangen ineens groter zijn dan zoiets als gezondheid, om maar wat te noemen, dan wijken de principes ineens. Drie maanden geleden berekende een Nederlands dagblad dat de cruiseschepen die Europese steden aandoen, tien keer meer vervuilend zijn dan het gehele Europese wagenpark. Maar ja, de automobilist verder uitmelken, daar wordt je als politicus niet heel populair mee.
Do not pray for an easy life, pray for the strength to endure a difficult one –Bruce Lee
De stress die kinderen nu ervaren door de continue stroom aan info over verdwijnende diersoorten (honderden of zelfs duizenden per jaar!) en “het milieu” is nu zo grotesk dat er antidepressiva worden voorgeschreven om deze stress te hanteren. Ecoanxiety noemt de Engelse wereld het. Niet alleen is al aangetoond dat ons kroost duizenden micropartikels aan plastic uitpoept en plast, de nieuwsfeiten maken hun ook nog ziek. Er wordt vaak een beetje lacherig gedaan over die ouders die uit principe vooral tweedehands spullen kopen en alles biologisch willen eten, maar volgens mij zijn ze zo gek nog niet. Vlees, vaak vol antibiotica en in een stal gekweekt, hoeft ook niet iedere dag en je kunt vraagtekens zetten bij een overheid die dat goedkeurt – is dat werkelijk in ons belang, die kiloknallers? En waar zit ons verstand als we onze troep niet in een prullenbak gooien, maar uit het autoraam? En wie wel eens in Azie op vakantie is geweest, kent het wel, stranden met palmbomen, prachtige koraalriffen en overal plastic troep. Negentig procent van alle plastic in de oceanen komt uit Afrika en Azie overigens, mede dankzij al die goedkope zooi die wij koesteren en importeren. Met name China spant de kroon als het gaat om vervuiling.
In een vreemd soort karma heeft China ook nog te kampen met een vreselijke varkenspest, waardoor de halve varkensstapel al is verdwenen. De prijs van varkensvlees is dan ook omhoog geschoten. Waardoor Chinezen hun geld steken in ezels – een Chinees gezegde is dat men in de hemel drakenvlees eet, maar op aarde ezelvlees. Met een dreigend gebrek aan ezels in eigen land en een steeds hogere prijs, worden nu op grote schaal ezels in Afrika opgekocht met alle problemen van dien. Ze worden dan ook vaak gestolen. Afgelopen weekend was ik een paar dagen in Auckland, waar de Chinezen in grote getale aanwezig zijn. Op gigantische bouwwerken waar de bouwers als mieren door elkaar heen rennen, hangen dan ook grote spandoeken met de naam van het Chinese bouwbedrijf die daar bezig is. En overal in de stad Chinese eettentjes, complete cinema’s alleen maar in het Chinees, her en der bij winkels A viertjes achter een ruit vol met oosterse karakters die ik niet kan lezen. Bij een van de eettentjes stonden ongeveer zestig Chinezen in de rij, zouden ze er ezel serveren vraag je je af. Volgens mij zijn we allemaal ezels die zich telkens weer opnieuw stoten aan het sprookje dat de manier waarop we leven, de manier waarop we georganiseerd zijn, hoe we met elkaar omgaan – dat het houdbaar is. We juichen over electrische auto’s als de Tesla, terwijl de giftige metalen voor de batterij door Afrikaanse kinderen omhoog worden gehaald uit de grond. En de Tesla die nu rondjes rijdt over de Nurburgring in Duitsland heeft een zware dieselgenerator meegenomen om de auto van stroom te voorzien. Ik heb denk ik een clown nodig om me wat op te vrolijken.
Zo kwam er een depressieve man bij de dokter, die zijn relaas aanhoorde en hem adviseerde naar het circus te gaan. De topact was van Andropopov, de wereldberoemde clown, dat zou de man goed doen. “Ik ben Andropopov” was het sombere antwoord.
Huib Rutten
Doctor, Sociophilosopher
