Waar zijn we als huisartsen nu toch zo goed in en wat bedreigt ons? Voor een goed begrip maken we een sprongetje naar 2030, de nabije toekomst van een tweemanspraktijk.
Het jaar 2030
Rond zeven uur ’s morgens houd ik mijn smartphone bij het kastje van de toegangspoort. Het hek naar de parkeerplaats opent. Tegelijkertijd verschijnt mijn naam op het bord naast de ingangsdeur en in de wachtkamer als zijnde aanwezig en op tijd. Ik ben de achtste van de in totaal achttien namen, van wie er vier huisarts zijn, allen parttimers.
Vorig jaar heeft AchMenz besloten dat onze praktijk vanaf zeven uur ’s morgens tot negen uur ’s avonds geopend moet zijn.
Vorig jaar heeft AchMenz, een van de twee overgebleven zorgverzekeraars, waar we inmiddels allemaal in dienst zijn, besloten dat onze praktijk, die in een wijk met veel werkende mensen gesitueerd is, vanaf zeven uur ’s morgens tot negen uur ’s avonds geopend moet zijn. Met name voor de collectief verzekerden van het bedrijf in onze wijk, dat heeft geëist dat hun werknemers met de Super Plus Polis buiten normale werktijd recht hebben op huisartsenzorg.
Ik heb deze week consultdienst in de eerste shift, tot vanmiddag 1 uur, daarna heb ik overleg met de POH chronische ziekten en de physician assistent. Op dinsdag en donderdag heb ik na mijn spreekuur twee uur overleg met de POG-GGZ. Op woensdag en vrijdag overleg ik met externe zorgaanbieders, zoals fysiotherapeuten, wijkverpleegkundigen en, vaste prik, een gemeentefunctionaris.
Patiëntentevredenheidsprofiel
Ook verricht ik nog anderhalf uur nazorg en monitoring, een innovatie van een paar jaar terug, waarbij alle patiënten die gezien zijn via internet of per telefoon bevraagd worden voor het patiëntentevredenheidsprofiel. Deze worden automatisch verwerkt en gebruikt in het jaarlijkse beoordelingsgesprek met AchMenz. Je eindscore wordt op de website gepubliceerd en deze bepaalt ook in welke cao-loonschaal je terecht komt. Ik doe overigens alleen maar consulten.
Chirurgische ingrepen en spiraaltjes plaatsen doen we niet meer. Dat gebeurt door ingehuurde chirurgen en gynaecologen.
We hebben daarnaast een aparte visitedokter met auto en chauffeur en een palliatieve arts, die ook SCEN-diensten en euthanasieën doet. Chirurgische ingrepen en spiraaltjes plaatsen doen we niet meer. Dat gebeurt door ingehuurde chirurgen en gynaecologen. Na de wijziging van artikel 13 in 2015 zijn veel ziekenhuizen verdwenen. Sommige chirurgen en gynaecologen werden anderhalvelijnsarts bij groepspraktijken. Hun uurtarief is 60 euro, een tientje meer dan dat van ons.
Elektronische vragenlijst
ANW-spoeddiensten doen we ook niet zelf meer. AchMenz heeft daarvoor gekwalificeerde spoedartsen in dienst. Na je opleiding kan je als juniorhuisarts door het ZorgInstituut worden ingezet waar dat gewenst is. Die vijf jaar moet je doorlopen, wil je in dienst komen bij AchMenz als eerstelijnsarts.
Het woord huisarts is inmiddels verdwenen. Ons werk is wel een stuk gemakkelijker geworden. Bij de triage krijgen patiënten een elektronische vragenlijst die ze met behulp van een expertsysteem kunnen invullen. Als een patiënt voor je zit (patiënten blijven dat vreemd genoeg prettig vinden) check je even die vragenlijst en volg je de instructies van het LO-protocol en daarna bespreek je het therapieadvies.
Omdat de zorgverzekeraar nu over alle medische data beschikt, is recent het beroepsgeheim opgeheven.
Daarna houdt je werk op. De verzekeraar bepaalt, afhankelijk van iemands polis, op welke behandeling hij of zij recht heeft. Daar speel je als huisarts verder geen rol meer in. Overigens is de communicatie naar alle hulpverleners en zorgverzekeraar volledig open en transparant. De UZI-pasjes zijn inmiddels weer afgeschaft. Aangezien de zorgverzekeraar nu over alle medische data beschikt, is het beroepsgeheim recent opgeheven.
Verzekeraars hebben de plicht iedereen te accepteren die een levensverzekering of arbeidsongeschiktheidsverzekering wil afsluiten. De uitkeringen liggen iets boven het vroegere bijstandsniveau. Alle regelingen rond toeslagen en uitkeringen worden al sinds 2022 uitgevoerd door de twee private verzekeraars.
Een bedrijfskundige en een personeelsmanager
De middagshift tot negen uur vanavond wordt overgenomen door mijn collega. We zien elkaar niet veel meer. Voor de overdrachten is een overdrachtsfunctionaris in dienst, een ex-verpleegkundige. Zij is betrokken bij alle overdrachtsmomenten en protocollair overleg van werknemers en checkt of we geen steken laten vallen. Zij stuurt ook de visite-arts en palliatieve arts aan. De directeur van ons centrum is bedrijfskundige en wordt bijgestaan door accreditatie-/kwaliteitsconsulenten en een personeelsmanager.
Op de directeur na werkt iedereen parttime. Ik ben trouwens de enige man.
Kaiser Permanente
Een overtrokken toekomstbeeld denkt u? Was dat maar waar. Terugkijkend naar 25 jaar huisartsgeneeskunde zie ik een ontwikkeling richting het gezondheidszorgsysteem in de Verenigde Staten. Zo heeft het Health consortium Kaiser Permanente (een Amerikaans non-profit consortium in de gezondheidszorg) daar inmiddels eenzelfde soort rol als het fictieve AchMenz.
Een sterke eerstelijn zoals in ons land (waar ze in de VS overigens jaloers op zijn) ontbreekt daar echter. Waarom is (was) die eerstelijn hier zo sterk? Van oudsher bestaat er in de huisartsenzorg een familiecultuur. Die is mensgericht, met aandacht en zorg voor elkaar. Mededogen en de wil om een ander te helpen zijn, naast vakinhoudelijk professionaliteit, wezenskenmerken. Een sterke eerstelijn bestaat dankzij kernwaarden als continuïteit, kleinschaligheid, vertrouwde persoonlijke zorg en laagdrempelige beschikbaarheid dicht in de buurt. Met gewaardeerde, zeer doelmatig en kundig werkende professionals die goed kunnen luisteren en betrokken zijn. Deze waarden dreigen echter te verdwijnen.
Self-fulfilling prophecy
Dat marktwerking in die eerstelijnszorg niet past bij die familiecultuur is allang duidelijk. Wij worden sinds de Zorgverzekeringswet (Zvw) 2006 niet meer gezien als hoeder van de patiënt, maar door de politiek, de overheid en verzekeraars gezien als ondernemers, die maximaal willen verdienen aan de zorgconsument.
Het is eigenlijk een self-fulfilling prophecy: wie marktwerking zaait, zal graaiers oogsten.
Het framen van zorgverleners als graaiers ten koste van patiënten is nodig voor het rollenspel op die zorgmarkt. Een zorgmarkt waar de verzekeraars alle macht toebedeeld hebben gekregen om de belangen van patiënten te behartigen en waarin de NZa zogenaamd de spelregels bewaakt. Hoe ziek kun je het bedenken en hoe hardnekkig kun je aan dat geloof in de markt blijven vasthouden? Het is eigenlijk een self-fulfilling prophecy: wie marktwerking zaait, zal graaiers oogsten. Zullen kernwaarden dan nog een rol spelen?
Parttime-isering
Maar er is nog iets dat het vak van binnenuit met versnelde afbraak bedreigt: parttime-isering. Huisartsen werken niet voor niets parttime. We willen tijd voor gezin en andere zaken overhouden. We zijn minder beschikbaar voor bestuurswerk, om bezig te zijn met de grote lijnen van ons vak, met de realisatie van de randvoorwaarden voor de toekomstige huisartsenzorg. We laten dat over aan beroepsbestuurders.
Zoals aan brancheorganisatie InEen, een organisatie van beroepsbestuurders waar geen huisarts lid van kan worden maar die wel met de minister onderhandelt over onze huisartsenzorg, zonder enig mandaat van welke huisarts dan ook. In marketingfolders en artikelen van InEen komt het woord huisarts zelfs niet of nauwelijks nog voor.
Velen staan erbij, kijken ernaar en beseffen blijkbaar niet dat de huisartsenzorg zoals we die kennen gevaar loopt.
Velen staan erbij, kijken ernaar en beseffen blijkbaar niet dat de huisartsenzorg zoals we die kennen gevaar loopt. We beseffen blijkbaar niet dat overheid, zorgverzekeraars en niet in het minst onze patiënten, ons hard nodig hebben. Iedereen stelt eisen aan ons en hulpverleners als we zijn, proberen we daaraan te voldoen. Allerlei ZV-formulieren vullen we gedwee in, een UZI-pas vragen we aan omdat de HAP dat wil, de POH-GGZ die door de politiek verlangd wordt: we bouwen er wel een kamer bij. Vaak energieverlies ten koste van patiëntentijd. En je werkt nog parttime ook.
Met de vuist op tafel
Durven we niet met de vuist op tafel te slaan, geen nee meer te zeggen als we worden beduveld, dan werken we in 2030 in dienst van AchMenz.
Als we zo nodig zijn zouden we toch voorwaarden en eisen moeten kunnen stellen maar dat doen we steeds minder, al of niet geïntimideerd door NZa of oppermachtige zorgverzekeraars. Indien alle huisartsen vanaf 1 januari weigeren ook nog maar één spiraaltje in te brengen voor een dubbel consulttarief, zal er binnen drie maanden een nieuwe tariefbeschikking van de NZa zijn met een kostendekkend tarief. Durven we niet met de vuist op tafel te slaan, geen nee meer te zeggen als we worden beduveld, dan werken we in 2030 in dienst van AchMenz. Zelf ben ik ben dan gelukkig al met pensioen.
Dit artikel verscheen eerder in de vijfde editie van VPH’s blad MedZ.
Herman Suichies is huisarts in Eefde, opleider en bestuurslid van VPHuisartsen.
Het trieste is dat deze ontwikkeling in 1990 en daarna reden was om samen met de LHV een ‘eigen verzekeraar’ op te richten. Want het was niet zo moeilijk dit alles te voorzien. Het is nu te laat daarvoor. Dus zullen andere methoden moeten worden gevonden. Waarbij loskomen van de verzekeraars centraal moet staan. Ik zie straks de hele eerste lijn onder de gemeente vallen. Dat geeft nieuwe mogelijkheden. Maar bereidt je daar als beroepsgroep nu wel op voor.
Over 12 jaar ben ik 67, ik ben er van overtuigd dat ik de beschreven situatie nog mee zal moeten maken. Ik gok in 2020 in plaats van 2030. In 15 jaar tijd van een halve assistente en 1/4 vrouw naar 1.5 assistente, 3/4 POH-S, 1/4 POH-GGZ, en zelf doe ik ook nog wat, 50 % patiëntencontacten, rest zie beschreven situatie. Mijn vrouw zie ik nauwelijks meer, en dat heeft niets met haar te maken. We zijn al halverwege 2030, en we laten ons uitknijpen zodat 2030 10 jaar eerder valt. Wanneer staan we op voor de zorg die de mens als onderwerp heeft, en niet de zorgverzekeraar?
Helemaal eens met dit stuk. Wat een nachtmerrie. En inderdaad bizar dat er zo’n organisatie is als Ineen die beleid wil maken dat ONS werk betreft.
Ik zou er veel voor voelen om met zijn allen, als 1 blok, per 1 januari geen spiraaltjes meer te plaatsen. Ik wilde dit sowieso afspreken met mijn collega’s in de HOED. Hoe vervelend het ook voor de patiënte is. Als iedereen dit nu doet (doorverwijzen voor IUD ipv zelf plaatsen), en we melden dit aan de zorgverzekeraars, dan moet het toch lukken om hier wel een acceptabel tarief voor te krijgen? Evenals voor andere zaken die opeens gewone basiszorg zijn geworden? Het argument dat de vergoeding nu in het inschrijftarief zit houdt voor mij geen stand. Er is niet eens sprake van een behoorlijke indexering. Ondertussen gaan de salarissen van het personeel omhoog, gaat de huur omhoog, dit is mij ook al jaren een doorn in het oog.
de huisarts wordt volledig gevormd door de wens om partime te werken, door de controle burocratie en door de vezekeraars/////// terwijl het moest gaan over een goed opgeleide medicus die doende is met diagnostiek , behandeling en patiëntenzorg …alles op indicatie en zeker niet op bestelling van verzekeraars of andere machtsblokken.
Met 8 miljard in kas bij de zorgverzekeraars, giga beloningen voor de bestuurders van CZ, Menzis, Achmea en Univé, en toenemende bemoeienis van de zorgverzekeraar over wat de huisarts wel en niet mag, een toenemende verantwoordelijkheid, toenemend takenpakket, toenemende administratieve druk en haaks daarop een krimpend budget voor de huisarts, is er maar één conclusie: WIJ ZIJN SUKKELS ALS WE DIT PIKKEN ! De enige juiste actie zou zijn de deur te sluiten van de praktijk en pas weer de deur open doen als deze idiote situatie zich normaliseert. Dat wil zeggen: Normale salarissen voor de bestuurders, teruggave aan de burgers van het teveel wat in kas zit en wat verplicht werd afgedragen aan de zorgverzekeraars op straffe van juridische vervolging als je dat niet deed en bovendien een terugkeer naar de contracten zoals die werden afgesloten in 2008, uiteraard met de nodige verbeteringen, aanvullingen en verbeteringen van de betaling van POH-GGZ. Daarnaast een indexering van het standaard consulttarief, wat al jaren rond een belachelijke 9 euro hangt.