Op 22 maart 2018 is de eerste Hans Nobel Courage! prijs uitgereikt aan de Amsterdamse huisarts Bart Meijman. De prijs is een initiatief van VPHuisartsen en VIP Calculus bv en bestaat uit een legpenning en een geldbedrag van 5000 euro.
De Hans Nobel Courage! prijs is in het leven geroepen ter blijvende nagedachtenis aan Hans Nobel, medeoprichter van VPHuisartsen en onvermoeibaar strijder voor het behoud van de kernwaarden van het huisartsenvak en de rol van de huisarts als familiedokter. De prijs wordt uitgereikt aan een persoon of instantie die zich heeft ingespannen voor het gedachtegoed van VPHuisartsen in het algemeen, en van Hans Nobel in het bijzonder. Er waren 17 mensen genomineerd. Daaruit werden 5 potentiële winnaars geselecteerd: Roelof Moes, Anton Maes, Marije Holtrop, Frans Zonneveld en Bart Meijman. In de tweede selectieronde werd Meijman unaniem als winnaar verkozen.
Juryoverwegingen
Erik van Dijk, bestuurslid van VPHuisartsen, lichtte namens de jury de keuze voor Bart Meijman toe. Hij memoreerde de vele functies waarin deze activistische huisarts zich heeft ingezet voor de kernwaarden van het vak. Voorzitter van Artsen zonder Grenzen Nederland, voorzitter van de Huisartsenkring Amsterdam, een van de grondleggers van Optimale zorg – Dappere Dokters, een van de trekkers van het actiecomité ‘Het Roer moet om’… Teveel om op te noemen, maar al die functies hebben een duidelijke rode draad: een enorme drive om dingen gedaan te krijgen waar hij in gelooft.
Van Dijk noemde een flink aantal kenmerken die de winnaar deelde met Hans Nobel. Strijdbaar. Het vermogen om de vinger op de zere plek te leggen. Opstaan en je uitspreken als je vindt dat er iets niet klopt. Het streven naar optimale in plaats van maximale zorg. Een duidelijke visie op de plaats van de huisartsgeneeskunde in de maatschappij. Gericht op samenwerking en coalitievorming. Over HRMO zei Van Dijk: ‘Het lukte jullie om in no time de steun te krijgen van 8600 huisartsen. Een prestatie van formaat, als je bedenkt dat VPHuisartsen al een paar jaar bezig was om dat roer om te krijgen.’ Die activistische lijn wordt ook in de toekomst doorgezet, o.a. met zijn betrokkenheid bij de plannen voor een nieuwe Woudschotenconferentie om de huisartsgeneeskunde opnieuw te definiëren.
Aanmoediging
Kortom: de winnaar is volgens de jury een waardige navolger van Hans Nobel. Maar met deze prijs werd volgens Van Dijk niet alleen Meijman geëerd, maar alle huisartsen die opstaan om hun vak in ere te houden tegen de verdrukking in. ‘Het is hopelijk een aanmoediging voor al die collega’s die in besturen, werkgroepen, schrapsessies, focusgroepen en wat al niet meer, hun werk doen om ons prachtige vak in stand te houden en te beschermen. Hans Nobel deed dat in ieder geval met hart en ziel en was voor ons een lichtend voorbeeld. Wij hopen dat in de toekomst nog veel lichtende voorbeelden deze prijs zullen ontvangen.’
Uitreiking
Meijman ontving de penning uit handen van Marielene Nobel-van der Velden, weduwe van Hans en zelf praktiserend huisarts. Zij wenste de winnaar ‘een blijvende passie’ toe en de kracht om met zijn eigenwijsheid/eigen wijsheid koers te blijven houden. ‘Bij een eigenwijze koers hoort vallen en opstaan. Ik wens je daarom ook de energie toe om te blijven opstaan. En bescheidenheid, want ook dat was een leuke eigenschap van Hans. Maar niet vandaag. Want vandaag vieren we jouw glorie.’ Behalve de penning ontving Bart Meijman ook een cheque van 5000 euro, uit handen van Van Dijk.
Dankwoord
De winnaar toonde zich trots en ontroerd. Zijn dankwoord illustreerde perfect waarom Meijman de prijs terecht heeft gekregen: hierin paarde hij een glasheldere analyse van de pijnpunten in de zorg aan concrete suggesties voor een oplossing. En dat alles vanuit een diepe liefde voor het vak en voor het activisme van professionals.
Waar hij zich over opwindt: marktwerking in de zorg, productie-denken, overvloedige bureaucratie, simplistisch kwaliteitsdenken, indicatoren als doel op zich, of erger nog: als inkoopinstrumenten. ‘Goede kwaliteit wordt in dit denken gekenmerkt door aan de regels voldoen, de juiste formulieren invullen, protocollair werken, professionele inwisselbaarheid en vermeende voorspelbaarheid. Niet bepaald de ingrediënten die garant staan voor optimale zorg: de zorg waar de persoon van de patiënt belangrijker is dan zijn ziekte.’
Cultuuromslag
Het probleem zit echter niet alleen bij wet- en regelgeving, verzekeraars, patiëntenorganisaties en toezichthouders, stelde Meijman. Ook de zorgorganisaties zelf moeten het mes durven zetten in hun eigen regels en procedures, want: ‘Protocollair werken leidt vaak niet tot de meest optimale keuze voor de individuele patiënt. Als het volgen van het protocol een schuilplek wordt voor het ontlopen van de eigen verantwoordelijkheid, is dit een gebrek aan moed.’
Meijman pleitte dan ook voor een cultuuromslag. ‘De vernieuwde kwaliteitssystemen moeten vooral realistisch zijn, uitgaan van vertrouwen in de professionaliteit van zorgverleners en inspireren om het vak goed te kunnen uitoefenen. Er is erkenning dat ongelijke gevallen ongelijk behandeld moeten worden en dat er verschillende opvattingen zijn over wat goede zorg is.’
Verder moet de beroepsgroep aan de bak om helderheid te scheppen over de taakopvatting van het huisartsenberoep. Heroriëntatie op de kernwaarden, kernfunctie en kerntaken van de huisarts is geboden. Dit alles moet zorgvuldig maar positief en vanuit trots op het vak worden uitgevoerd. Wat Meijman betreft moet medische hulp voor zieke of kwetsbare patiënten via een klachtgerichte benadering dominant blijven, en wordt het medisch-generalisme van de huisarts niet ingeruild voor differentiatie.
Kunstwerk
Tot slot liet de winnaar alvast weten waar hij de geldprijs aan gaat besteden.
‘Wij hebben steeds wisselende kunstexposities in de wachtruimte en we hebben in onze praktijk de volgende spreuk staan:
“Ziektes en zorg drukken ons – patiënt en arts – op de realiteit.
Kunst laat ons dromen, de realiteit anders ervaren.
Zij verruimt de blik, door originaliteit en schoonheid.
Daardoor kan een omgeving met kunst inspireren, tijdens werk of verblijf.”
Graag koop ik een mooi schilderij voor in onze spreekkamer dat mij steeds zal doen herinneren aan Hans, die voor mij, en vele anderen de blik verruimd heeft door zijn originaliteit in denken en doen.’
Benieuwd naar de volledige teksten? Hier vindt u:
de voordracht van Erik van Dijk
het dankwoord van Bart Meijman
Lieve medestrijders van Hans,
Dank voor de ontroerende en inspirerende uitreiking afgelopen donderdag én voor dit prachtige artikel. We zijn ongelofelijk trots! Ik heb in alle woorden van passie en strijdbaarheid veel van de bevlogenheid van mijn vader herkend. Dat is heel bijzonder en heel troostend om te voelen.
Celine Nobel
bevriend met Bart, sinds onze prille jeugd, dus ik ken hem een beetje, tijdens zijn studie medicijnen , waren wij huis genoten, maar omdat het te gezellig werd en de studie er onder ging lijden verhuisde hij van een luxe kamer naar werkelijk een bouwvallig krot waar hij zich goed en rustig kon concentreren op de studie, hij had er alles voor over om te slagen, dit typeert BART ten volle, en een goede arts werd hij, dus is deze prijs meer dan verdient !!
Hartelijke groet, Patrick de loor.