Hoe blijft “doktertje spelen” nog leuk en voor jonge intellectuelen nog een aantrekkelijk beroep? Wanneer in de google zoekbalk gezocht wordt naar “doctor shortage” dan vult google het aan met een lijst Westerse landen. Nederland staat er nog niet bij. Nieuw Zeeland staat wel in de lijst. Daar is met name een fors tekort aan huisartsen, niet in de minste plaats vanwege de enorme groei in bevolking, dito welvaartsziekten en vergrijzing. Eigenlijk zijn de problemen dus min of meer hetzelfde.
Meer huisartsen en ondersteunend personeel is slechts een deel van de oplossing, in mijn optiek. Ik meen dat er maatschappelijke problemen op de huisarts worden afgewenteld, die daar helemaal niet thuis horen. En waar de maatschappij zelf verantwoordelijkheid dient te nemen. Is gameverslaving een probleem waar de maatschappij bakken met geld tegenaan dient te gooien, als voorbeeld, of ligt het probleem wellicht in de opvoeding, of gebrek daar aan? Mijn jeugd bestond uit een zwart wit televisie en giftige kleurpotloden waar we vrolijk op zaten te kauwen. Een email verstuurde ik pas op mijn 24e. Ben ik ook niet slechter van geworden (nb: ik had wel een Commodore 64). Amerikaanse kinderen van zestien scoren slechter met wiskunde dan Chinezen van twaalf. Misschien komt dat niet omdat die met stokjes eten, maar omdat een Amerikaan aan het eind van zijn leven ongeveer 80.000 uur aan televisie heeft gekeken. Het nieuwe motto lijkt: we hebben overal recht op en overal last van.
Wat vinden we als maatschappij belangrijk? Wat zijn de maatschappelijke kernwaarden, hoe zou een Woudschoten conferentie van de Nederlander (of de Kiwi) eruit zien? Een voorbeeld dat ik hier naar voren wil brengen is bijvoorbeeld de terminale zorg. Bij allerlei culturen is het volstrekt normaal om zieken te verzorgen. De Westerse cultuur is dat een beetje verleerd, daar heb je professionals met protocollen en zorgplannen voor nodig. Kwam ik bij de bejaarde Pakistaanse dame die terminaal was, dan zaten er 17-jarige kleinkinderen haar voor te lezen en druiven te pellen om het oma makkelijk te maken. Dat dwong wel respect af. Als ik dat tegen het licht hou van hoe “wij” het hebben geregeld, dan is dat maar kil. Een zuster van de thuiszorg komt, schudt de kussens op, verschoont het bed. Ja, de mantelzorgers doen fantastisch werk, maar in mijn ervaring wordt de meeste zorg dan door een dochter uitgevoerd, en de rest van de familie “werkt gewoon”, want ja, je kunt niet elke dag vrij vragen aan je baas voor je zieke moeder.
Is dat het soort samenleving dat we nastreven? Dan wordt het de kille boel die het eigenlijk al is. We hebben namelijk een probleem gemaakt: de vergrijzing. Die bejaarde halve dwazen die eigenlijk alleen maar geld kosten. Die we willens en wetens uit de maatschappij hebben gezet. Nutteloos en consumerend zitten ze achter de geraniums en winnen leverworsten met bingo. Vergrijzing bestaat alleen maar, omdat we dat hebben gemaakt, met die fraaie socialistische zorgstaat, waar toch wat haken en ogen aan zitten. Werken na je 65e heeft grote voordelen, niet alleen financieel: behoudt van identiteit en sociale netwerken, minder cognitieve teloorgang en minder kans op depressie. En werken hoeft er echt niet zo uit te zien als ‘s morgens vroeg je bed uit naar de baas. Het kan ook betekenen dat opa in zijn werkplaats de kinderen na schooltijd nog wat leert knutselen of op de moestuin aardbeien plukt en uien rooit; of dat oma gaat wandelen met de kinderen – en dat hoeven niet eens hun eigen (klein)kinderen te zijn. Tevens zorgt zoiets voor kennisoverdracht en bevordert het de cohesie in een sociale structuur waarbij waarden en normen en respect wel kunnen varen.
In het dorp waar ik mijn praktijk had, kwamen buurtbewoners nogal eens met een oudere uit de straat aanzetten. Met een hoofdwond of een vervoersprobleem. Hartverwarmend. Mensen die dagelijks naar die ouwe zeurpiet van hiernaast gingen kijken, met soep en boterhammen en de vuilbakken aan de straat zetten. Is dat niet waar we als samenleving in moeten investeren, in plaats van Tafeltje Dekje die twintig bevroren magnetron maaltijden voor de deur kletst en de steeds wisselende juffrouw van de thuiszorg die de oogdruppels doet, maar geen tijd heeft voor een praatje? Moet die knaap met die gameverslaving niet gewoon eens naar zijn oom en tante in Twente om de schuur te schilderen, de hond uit te laten en een boek te lezen en boodschappen te doen voor de bejaarde buurvrouw? Voor een paar maanden of zo?
Vandaag ook zo’n puberale zonderling op het spreekuur. Zijn moeder was mee. Hij werkte alleen in het weekend. De vijf weekdagen sleet hij op zijn kamer, met whatsapp en wat gamen. Hij at alleen hamburgers. Hij vond het zelf ook wel een beetje apart. Mijn primaire reactie is zo’n knurft uit te foeteren en tot actie te manen. Secundair is mijn reactie die tuthola van een moeder die dat heeft laten gebeuren – “ja ik kook gewoon wat hij wil” – op haar verantwoordelijkheden te wijzen. Tertiair echter, is mijn gedachte dat als een systeem zo goed zorgt, er ook geen enkele prikkel is om van je reet te komen. Beetje gamen, hamburgers bestellen bij mama, in het weekend vakkenvullen en af en toe jezelf een chlamydia neuken. Want dat is hier in Nieuw Zeeland werkelijk het grootste tienervermaak. Zelfs de grootste sukkel presteert het om twee keer per jaar een kuurtje zithromax nodig te hebben. Losgeslagen, ontaard, ontevreden, onverantwoordelijk. Uiteraard sta ik de jongeling met raad en daad bij en oordeel ik niet, en is er een gemoedelijke sfeer waarbinnen het mogelijk is wat ballonnetjes op te laten om wat andere gedachten in te slaan.
We increasingly think that we live in an existential supermarket in which we pick from the shelf of limitless possibilities whatever we want to be – Theodore Dalrymple
Gelukkig kwam daarna de 94 jarige heer ter controle, die zijn sleutelbeen had gebroken doordat hij de shotgun erop zette en de trekker overhaalde om de konijnen op zijn land te verjagen. Briljante kerel, niks van die reetharen mentaliteit van die prutsers anno nu, gewoon twee dagen van de pijn verrekken en dan op maandag vragen of de buurman je even naar de huisarts kan brengen voor je sleutelbeen – hij was blauw tot aan zijn navel van de bloeduitstorting. Altijd gewerkt, welbespraakt en een diepe bariton die gemaakt is om treurige gedichten voor te lezen van Shelly of Shakespeare. Hij vertelde dat – het was nu 5 weken geleden gebroken – als hij drie uur gras maaide, zijn schouder toch wel wat zeer deed.
Wat is er voor nodig om als maatschappij de zieke patronen eruit te slijten en een beetje ruggengraat te ontwikkelen? Om niet de huisartsenpost te bellen omdat je kind 38 graden heeft en sinds een uurtje piept over oorpijn? Is het misschien zo dat we meer dan genoeg huisartsen hebben, maar de hele consumptiemaatschappij van piepers en klagers gewend geraakt is aan een of ander loket waar je geholpen wordt?
The avoidance of suffering is a form of suffering. The avoidance of struggle is a struggle. The denial of failure is a failure. Hiding what is shameful is itself a form of shame. Pain is an inextricable thread in the fabric of life, and to tear it out is not only impossible, but destructive: attempting to tear it out unravels everything else with it.– Mark Manson
Een medestudent tijdens mijn huisartsenopleiding vertelde over de eerste week bij zijn stage. Het was Maandag met een grote M en elke dag was er inloopspreekuur van half acht tot acht. Het zat bomvol en hij vreesde al dat hij al die mensen nog moest zien voor het spreekuur begon. De opleider kwam binnen in de wachtkamer – “wie heeft er hoofdpijn?” Er gingen wat handen omhoog. “Naar huis, maak een afspraak als het morgen nog is. En wie heeft de griep?” Er gingen weer wat handen omhoog. “Naar huis, je bed in en als het volgende week nog is dan hoor ik het wel.” De twee overgebleven patiënten werden volgens mijn collega keurig geholpen en “die hadden ook echt wat”. Wat een briljante huisarts!
Is er nog hoop op redding? Nou ja, ik heb goede hoop. De grootste en langste economische crisis aller tijden staat voor de deur, is de verwachting, dus de werkeloosheid zal toenemen, inkomsten voor de overheid zullen teruglopen dus met een beetje geluk wordt het allemaal wat schaarser en zal de samenleving meer een beroep gaan doen op elkaar. En hopelijk op de ouderen. We hebben ze al veel te lang laten verstoffen. En de jongere generaties kunnen nog heel wat leren. Al dat overmatige gezorg en politiek correct geneuzel heeft volgens mij een afhankelijke maatschappij gecreëerd, waar de relatie tussen de generaties verloren is geraakt. De westerse samenleving heeft een herdefinitie nodig.
Best wel goed denk ik, zo’n economische crisis, allemaal een beetje de broekriem aan, en als de minister president en zijn kornuiten dan weer met belastinggeld een bank overeind willen houden, dan ga ik er toch een beetje van uit dat de samenleving daar een andere mening over heeft. En nu ik toch al wat recalcitrant bezig ben, dan is het een mooie tijd om die topsalarissen en winsten van de zorgverzekeraars eens onder de loep te nemen. Kun je eigenlijk wel een zorgstaat nastreven en er een verdienmodel op los laten? Hoe is het nog uit te leggen dat er geen geld is voor bepaalde medische behandelingen, maar grote bedrijven het op een akkoordje kunnen gooien met de belastingdienst? Is een Donut Economie niet een veel beter antwoord op de problemen die we hebben? Een veilige en rechtvaardige ruimte voor de mens(heid), met respect voor elkaar en de aarde. Durven we hopelijk ook elkaar wat beter te corrigeren, en incasseren we adviezen voor wat ze zijn, zonder in ons ego aangetast te voelen.
En om op mijn eerste vraag terug te komen: hoe blijft “doktertje spelen” nog leuk en voor jonge intellectuelen nog een aantrekkelijk beroep? Gooi dat salaris met 50% omhoog.
Huib Rutten – Doctor, Zytholoog
Ik lees een gevecht tegen de Bierkaai.
Mooi artikel, mooie beschouwing. Kan me er grotendeels in vinden. Echter, de laatste alinea vind ik toch wel erg eenzijdig. Ben het eens met het zetten van vraagtekens bij het met belastinggeld overeind houden van banken. Ook topsalarissen en winsten van zorgverzekeraars zouden ter discussie moeten staan. Maar de auteur benoemt niet enkele zaken die nog meer (zullen) ingrijpen op het dagelijkse leven en de betaalbaarheid en de handhaafbaarheid daarvan, in Nederland en Noord-West-Europa:
-1-De aanhoudende toevloed van kansarme migranten, ongeveer 700 per week, die veel geld kosten, veel problemen veroorzaken, weinig brengen en leiden tot toenemende druk op het socialezekerheidsstelsel, de woningmarkt, het dagelijkse leven met hun andere, soms dominante culturele/religieuze opvattingen en ook op de kosten van de zorg.
-2-De toenemende lasten van de EU: door de door de ECB kunstmatig laag gemaakte rente worden de pensioenen van ook de Nederlanders leeggezogen, gedevalueerd. Dit om de Zuidelijke lidstaten op de been te houden, waar ze ook nog eens veel eerder dan in Nederland met pensioen gaan. Daarbij komen dan nog de miljarden kostende megalomane Timmermans-klimaatplannen, die ook weer door de Belastingbetaler mogen worden gefinancierd.
Dus, daar waar Huib eindigt met “Gooi dat salaris eens met 50% omhoog”, zou ik de oplossing meer zoeken in: NEXIT! Het Verenigd Koninkrijk ging ons voor, laat Nederland het VK volgen! Dan zijn we weer baas over eigen portemonnee, over eigen grenzen en kunnen we zelf onze samenwerkingspartners kiezen.
Zoals Nigel Farage zei: Ik houd van Europa, maar ik haat de EU.
Geweldige reactie. Dank!
Kansloze immigratie zie ik ook niet zitten, Nexit wel en ik denk dat je de nieuwe column zéker gaat waarderen.